29 March, 2025
0 Comments
1 category
मराठी साहित्य अनेक लेखकांनी समृद्ध केले आहे. त्यापैकी काही प्रमुख आणि प्रसिद्ध लेखकांची नावे खालीलप्रमाणे आहेत:
प्राचीन आणि मध्ययुगीन कालखंड:
- संत ज्ञानेश्वर: (इ.स. १२७५-१२९६) – ‘ज्ञानेश्वरी’ (भावार्थदीपिका), ‘अमृतानुभव’ आणि ‘चांगदेव पासष्टी’ यांसारख्या अजरामर ग्रंथांचे कर्ते. ते मराठी संत साहित्याचे जनक मानले जातात.
- संत नामदेव: (इ.स. १२७०-१३५०) – प्रसिद्ध संत आणि अभंगकार. त्यांच्या अभंगांमध्ये भक्तिभाव आणि सामाजिक जाणीव दिसून येते.
- संत एकनाथ: (इ.स. १५३३-१५९९) – ‘एकनाथी भागवत’, ‘भावार्थ रामायण’ आणि अनेक भारुडांचे कर्ते. त्यांनी ज्ञानेश्वरीतील विचारांचा प्रसार केला.
- संत तुकाराम: (इ.स. १६०८-१६५०) – वारकरी संप्रदायातील महत्त्वाचे संत आणि अभंगकार. त्यांचे अभंग आजही लोकप्रिय आहेत.
- संत रामदास: (इ.स. १६०८-१६८१) – ‘दासबोध’ या महत्त्वपूर्ण ग्रंथाचे कर्ते. त्यांनी अध्यात्मासोबतच सामाजिक आणि राजकीय विचारांनाही महत्त्व दिले.
आधुनिक कालखंड:
- वि. वा. शिरवाडकर (कुसुमाग्रज): (१९१२-१९९९) – प्रसिद्ध कवी, नाटककार आणि लेखक. ‘वीज म्हणाली धरतीला’, ‘नटसम्राट’ या त्यांच्या प्रसिद्ध रचना आहेत.
- पु. ल. देशपांडे: (१९१९-२०००) – लोकप्रिय विनोदी लेखक, नाटककार, संगीतकार आणि अभिनेते. ‘व्यक्ती आणि वल्ली’, ‘बटाट्याची चाळ’ या त्यांच्या गाजलेल्या साहित्यकृती आहेत.
- वि. स. खांडेकर: (१८९८-१९७६) – कादंबरीकार आणि लेखक. ‘अमृतवेल’, ‘कालची स्वप्ने’ या त्यांच्या महत्त्वाच्या साहित्यकृती आहेत. त्यांना ज्ञानपीठ पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे.
- शिवाजी सावंत: (१९४०-२००२) – कादंबरीकार. ‘छावा’, ‘युगंधर’, ‘मृत्युंजय’ यांसारख्या त्यांच्या ऐतिहासिक आणि पौराणिक विषयांवरील कादंबऱ्या खूप लोकप्रिय आहेत.
- रणजित देसाई: (१९२८-१९९२) – प्रसिद्ध लेखक आणि कादंबरीकार. ‘लक्ष्य भोक’, ‘वळणे’ आणि ‘समिधा’ या त्यांच्या उल्लेखनीय रचना आहेत. ‘श्रीमान योगी’ आणि ‘स्वामी’ या त्यांच्या ऐतिहासिक कादंबऱ्या विशेष गाजल्या.
- विंदा करंदीकर: (१९१८-२०१०) – कवी आणि लेखक. त्यांच्या कवितांमधील वैविध्य आणि चिंतनशीलता खास आहे. त्यांनाही ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळाला आहे.
- विजय तेंडुलकर: (१९२८-२००८) – प्रभावी नाटककार आणि लेखक. ‘घाशीराम कोतवाल’, ‘शांतता! कोर्ट चालू आहे’ यांसारख्या त्यांच्या नाटकांनी सामाजिक प्रश्नांवर विचार करण्यास प्रवृत्त केले.
- द. मा. मिरासदार: (१९२७-२०१३) – विनोदी लेखक आणि कथाकार. त्यांच्या ग्रामीण जीवनावरील विनोदी कथा खूप लोकप्रिय आहेत.
- अण्णाभाऊ साठे: (१९२०-१९६९) – समाजसुधारक, लोककवी आणि लेखक. त्यांनी दलित साहित्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. ‘फकिरा’, ‘वैजयंता’ या त्यांच्या प्रसिद्ध कादंबऱ्या आहेत.
- भालचंद्र नेमाडे: (१९३८- ) – कादंबरीकार, समीक्षक आणि लेखक. ‘कोसला’ या त्यांच्या कादंबरीने मराठी साहित्यात एक नवीन दिशा दिली. त्यांना ज्ञानपीठ पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे.
या व्यतिरिक्त अनेक थोर लेखकांनी मराठी साहित्याला समृद्ध केले आहे. प्रत्येकाची लेखनशैली आणि विषयांची निवड वेगळी असली तरी, त्यांच्या योगदानाने मराठी साहित्य अधिक वैविध्यपूर्ण आणि संपन्न झाले आहे.
Category: General